🇺🇿
Zulfiya Isroilova
buyuk shoira, jamoat arbobi
Oʻzbek xalqining sevimli shoirasi, taniqli jamoat arbobi, Oʻzbekiston xalq shoiri Zulfiya Isroilova 1915 yil 1 martda Toshkentning Oʻqchi mahallasida degrez oilasida tugʻilgan. U xotin-qizlar bilim yurtida oʻqib yurgan vaqtlaridayoq (1931–1934) adabiy toʻgaraklarga qatnashib, sheʼrlar mashq qiladi.
Zulfiyaning “Men ish qizi” nomli birinchi sheʼri 1931 yil 17 iyulda “Ishchi” gazetasida bosilib chiqdi. “Hayot varaqlari” nomli ilk toʻplami oʻn yetti yoshida nashr etildi (1932).
1935–1938 yillarda Oʻzbekiston Fanlar akademiyasining Til va adabiyot instituti aspiranturasida tahsil oldi.
1938–1948 yillarda nashriyotlarda muharrir, boʻlim boshligʻi, 1950–1953 yillarda esa “Oʻzbekiston xotin-qizlari” (hozirgi “Saodat”) jurnalida boʻlim boshligʻi, 1953–1985 yillarda esa bosh muharrir boʻlib ishladi. Zulfiya badiiy-estetik puxta sheʼr-dostonlari bilan Oydin, Muzayyana Alaviya, Xosiyat Tillaxonovalar safiga kirib keldi.
Zulfiyaning ijodiy kamolotida oʻzbek va rus klassiklari, xalq ogʻzaki ijodiyoti va jahon adabiyoti anʼanalarining roli beqiyos boʻldi.
Shoira “Temiroy” (1934), “Sheʼrlar” (1939), “Qizlar qoʻshigʻi” (1939) kabi poetik asarlarini ona Vatan va uning dala, choʻllarida mehnat qilayotgan paxtakorlar, traktorchi qizlarning qaynoq hayotlariga bagʻishlaydi. Ayni chogʻda, mazkur toʻplamlardagi sheʼrlari shoiraning mahorat sirlarini egallayotgan davrini xarakterlovchi asarlar sifatida ham muhim edi.
Urush vaqtida “Uni Farhod derdilar” (1943), “Hijron kunlarida” (1944) kabi toʻplamlarining nashr etilishi Zulfiyaning peshqadam shoirlar qatoriga dadil kirib kelayotganligidan dalolat berdi. Bu toʻplamdagi sheʼrlar Vatanga muhabbat, dushmanga nafrat va gʻalabaga ishonch, yorga sadoqat ruhida yaratilgani bilan xarakterlidir.
Zulfiyaning “Mening Vatanim”, “Qoʻlimda qurolu ustimda shinel”, “Bizni kut” kabi umidbaxsh sheʼrlari urush davri oʻzbek sheʼriyatining jangovor ruhini ifodalovchi asarlar qatoridan oʻrin olgan.
Shoiraning urushdan keyingi yillarda yaratilgan “Dalada bir kun” (1948), “Tong qoʻshigʻi” (1953) kabi sheʼrlar turkumi, shuningdek, “Hulkar” (1947), “Men tongni kuylayman” (1950), “Dugonalar bilan suhbat” (1953), “Yuragimga yaqin kishilar” (1958), “Gullarim” (1959), “Tanlangan asarlar” (1959), “Hayot jilosi” (1961), “Kuylarim sizga” (1963), “Sheʼrlar” (1963), “Kuylarim sizga” (toʻldirilgan 2-nashri, 1965), “Oʻylar” (lirika, 2-nashri, 1969), “Lolaqizgʻaldoq” (1970), “Quyoshli qalam” (1971), “Visol” (1972), “Asarlar” (2 tomlik, 1-jild, 1974,2-jild, 1975), “Yillar, yoʻllar…” (1975) kabi toʻplamlarida Vatan madhi, mehnat jarayonida fidokorlik koʻrsatayotgan kishilar hayoti joʻshib kuylanadi.
Uning “Soʻroqlaydi shoirni sheʼrim” (1960), “Oydin” (1953), “Quyoshli qalam” (1967) kabi ocherk va dostonlari Hamza, Oybek, Oydin, Hamid Olimjon kabi ustozlarning yorqin xotiralariga bagʻishlangan.
Zulfiya Hamid Olimjonning “Semurgʻ”, “Zaynab va Omon” dostonlari asosida pyesa va opera liberettosini ham yaratgan.
Zulfiya “Oʻylar”, “Shalola” kabi sheʼriy toʻplamlari uchun Respublika Davlat mukofotiga sazovor boʻlgan (1970).
U oʻttizdan ziyod sheʼriy va nasriy kitoblar muallifi. Badiiy ijod sohasidagi xizmatlari uchun Davlat mukofoti, 1968 yil Javoharlaʼl Neru nomidagi xalqaro mukofot bilan taqdirlandi. Tinchlik va doʻstlikni tarannum etuvchi asarlari hamda taraqqiyparvar Osiyo va Afrika yozuvchilari harakatidagi faol ishtiroki uchun esa xalqaro “Nilufar” mukofotiga sazovor boʻldi (1970).
Shoira Hindiston, Yugoslaviya, Shri Lanka, Misr, Birma, Avstriya kabi mamlakatlarda boʻldi. U 1956 yilda Osiyo va Afrika yozuvchilarining Dehlida oʻtkazilgan birinchi konferensiyasida qatnashib, mashhur “Mushoira” (1958) asarini yaratdi.
Zulfiyaning oʻn beshga yaqin majmualari rus tilida chop etilgan. Uning asarlari ingliz, nemis, hind, bolgar, xitoy, koreys, arab, fors, tojik, arman, qirgʻiz, tatar, turkman, boshqird, ozarbayjon va boshqa tillarga tarjima qilingan. Shoira N. Nekrasov, M. Lermontov, Vera Inber, Lesya Ukrainka, Edi Ognetsvet, Marvarid Dilboziy, Amrita Pritam asarlarini oʻzbek tiliga mahorat bilan tarjima qilgan.
Ardoqli shoira tavalludining 100 yilligi esa Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2014 yil 31 oktyabrdagi qarori bilan (2015) keng koʻlamda nishonlandi, chinakam adabiyot bayramiga aylanib ketdi.
Mustaqillik yillarida ibratli hayot kechirgan, keng ijtimoiy faoliyat olib borgan shoira Zulfiya betakror isteʼdodi, Vatanga muhabbati, olijanob insoniy fazilatlari, xalqimiz maʼnaviyatini yuksaltirishdagi xizmatlari uchun yuksak hurmat va eʼzozga sazovor boʻldi. Oʻzbekiston hukumati atoqli shoiraning madaniyatimiz taraqqiyotidagi katta xizmatlarini eʼtiborga olib 1999 yili Zulfiya nomidagi Davlat mukofotini taʼsis etdi
Joylarda butun O'zbekiston Respublikasi bo'ylab tadbirlar olib borilmoqda, xususan Toshkent shahri va Farg'ona viloyati va boshqa viloyatlarda xam:
Muallifning ijod namunalari:
Emish: shuhrat o‘rab kemtik qismatim,
Ko‘zlardan uzoqda sirqirab oqar.
Qalbda qo‘rg‘oshinday yotib hasratim,
Ko‘zlarim jahonga baxtiyor boqar.
Emish: hayot menga ayol baxtidan
To‘liq kosasini ko‘rmapti loyiq.
Lekin qalbim to‘kkan she’r shuhratidan
Baxtli ayol dermish meni xaloyiq...
Tanda qo‘rg‘oshin-la yurganlar ozmi?
U jangchi tanida, ayol dilida
Qariyb chorak asr zanglamay yotar.
Baxtning ming jilosin bergan elida,
Har bir jon jahonga tole yor boqar.
Limmo-lim qismatga bo‘lmaganlar yor,
Kemtiklik hasratin bilarmi dardin!
Qalbni bezab ketgan ishqda zo‘r baxt bor,
Yurak unutarmi oltin damlarin?
Ayol baxti! Menday ayol baxtiga
Taqdir malikani ko‘rganmi loyiq?
Xalq mehrida, yorman el shuhratiga,
Baxtli ayol desa haqli xaloyiq...
Last modified 26d ago