Alisher Navoiy G’azallari

Search…
Ko'plab g'azallar
* * *
Junun vodisig’a moyil ko’rarman joni zorimni,
Tilarman bir yo’li buzmak buzulg’on ro’zgorimni
Falak bedodidan garchi manim xoki g’ubor o’ldum,
Tilarman, topmag’aylar to’tiyolikka g’uborimni.
Demang, qay sori azm etding, menga yo’q ixtiyor, oxir
Qazo ilkiga bermishman inoni ixtiyorimni.
Tugandi ashki gulgun, emdi qolmish za’faroni yuz,
Falak zulmi badal qildi xazon birla bahorimni.
Diyorim ahli birla yordin boshimg’a yuz mehnat,
Ne tong, boshim olib ketsam qo’yub yoru diyorimni.
Yomon holimg’a bag’ri og’rig’ay har kimsakim ko’rgay,
Bag’ir pargolasidan qong’a bulg’ong’on uzorimni.
Hayotim bodasidin sargaronman asru, ey soqiy,
Qadahqa zahr qotil quy,dog’i daf’ et xumorimni.
Jahon tarkini qilmay chunki tinmoq mumkin ermastur,
Navoiy, qil meni ozod o’rtab yo’qu borimni.
​
* * *
Meni men istagan o’z suhbatig’a arjumand etmas,
Meni istar kishining suhbatin ko’nglim pisand etmas.
Ne bahra topqomen andinki, mendin istagay bahra,
Chu ulkim bahrai andin tilarmen bahramand etmas.
Netay huru pari bazminki, qatlim yo hayotimg’a
Ayon ul zahr chashm aylab nixon, bu no’shxand etmas.
Kerakmas oy ila kun shaklikim, husnu malohatdin,
Ichim ul chok- chok etmas, tanim ul band- band etmas.
Kerak o’z chobuki majnunvashi qotil shiorimkim,
Buzug’ ko’nglimdin o’zga yerga javloni samand etmas.
Ko’ngul uz charx zolidin, firibin yemakim, oxir
Ajal sarrishtasidin o’zga bo’ynung’a kamand etmas.
Ul oy o’tlug’ yuzun ochsa, Navoiy tegmasun deb ko’z,
Muhabbat tuxmidin o’zga ul o’t uzra sipand etmas.
​
​
* * *
Muvofiq kiydilar, bo’lmish magar Navro’z ila bayram..
​
Muvofiq kiydilar, bo’lmish magar Navro’z ila bayram,

Chaman sarvi yoshil xil’at, mening sarvi ravonim ham.
Chaman sarvi qolib hayron, mening sarvim qilib javlon,
Aning shaydosi bir dehqon, munga shaydo bari olam.
Chaman sarvi qolib bebar, mening sarvim bo’lub dilbar,
Ani yel aylabon muztar, bu yeldin sekretib adham.
Qo’nub ul sarv uza bulbul, chekib gul shavqidan g’ulg’ul,
Bu sarv uzra ochilib gul, anga terdin tushub shabnam.
Qilib ohim sari parvo, bu yon mayl etmading qat’o,
Sabodin, ey, qadi ra’no, bo’lur ham sarv gah-gah ham.
Bu bog’ ichra, ey, soqiyki bormen asru mushtoqi –
Ki, anda sarv ham boqiy emas, gul ahdi ham mahkam.
Navoiy, ko’yin et manzil, yuzu qaddig’a bo’l moyil –
Ki, bog’ etmas seni xushdil, gulu sarv aylamas xurram.
​
​
* * *
Tun oqshom bo’ldi-yu, kelmas mening sham’i shabistonim,
Tun oqshom bo’ldi-yu, kelmas mening sham’i shabistonim,
Bu anduh o’tidin har dam kuyar parvonadek jonim.
Ne g’am, ko’rguzsa ko’ksum porasin choki giribonim,
Ko’rinmas bo’lsa ko’ksum yorasidin dog’i pinhonim.
G’amidin durri maknundek sirishkim oqti Jayhundek,
Muzayyan qildi gardundek jahonni ashki g’altonim.
Falak ham to’ldi kavkabdin, quyosh ham tushti ashhabdin,
Kelib tushmasmu markabdin mening xurshidi raxshonim?
Jahonni zulmat etti chah, bu zulmat ichra o’lgum, vah,
Menga bo’lsang ne Xizri rah, yetib, ey, obi hayvonim.
Dema ko’ktin quyosh ketmish, falakka tiyralik yetmish,
Ul oy hajrida tor etmish falakni dudi afg’onim.
Quyosh qochib – yuzin uydi, shafaq o’tqa tushub – kuydi,
Falakka dog’lar qo’ydi g’amingdin so’zi pinhonim.
Navoiy kibi hijrondin bu oqshom o’ldum afg’ondin,
G’amim yo’q bo’yla yuz jondin, yetib gar kelsa jononim.
​
​
Jahongir-Chirchiq: Alisher Navoiy haqida
* * *
Bizing shaydo ko’ngul bechora bo’lmish,
​
Bizing shaydo ko’ngul bechora bo’lmish,
Malomat dashtida ovora bo’lmish.
Anga baskim, yog’ar tosh ustida tosh,
Tanida yora uzra yora bo’lmish.
Urarda dam-badam xorog’a boshin,
So’ngaklar anda pora-pora bo’lmish.
Balo tog’i aro yotqanda bemor
Xazu sinjobi xoru xora bo’lmish.
Qaro qildi nechukkim ro’zg’orim,
Oning ham xonumoni qora bo’lmish.
Qadah xurshidi qonikim, g’amidin
Sirishkim kavkabi sayyora bo’lmish.
Navoiy, choradin ko’p dema so’zkim,
G’amingg’a chorasizlik chora bo’lmish.
​

* * *
Xolu xating xayolidin, ey, sarvi guluzor,
​
Xolu xating xayolidin, ey, sarvi guluzor,
Goho ko’zumga xol tushuptur, gahe g’ubor.
Yuzungda xol safhada tomg’an kibi qora,
Xoling malohati tuz erurkim qorada bor.
Jonimni o’rtagan yuzu xolingni bilmasang,
O’t shu’lasida ayla gumon bir o’chuk sharor.
Bilman, ko’ngulda xollaringning xayolidur
YO kirpiging tikanlarin aylabsen ustuvor?
Har dam ko’ngul haloku ko’zum tiyra bo’lmag’in,
Bilgay birovki, yori erur sho’xu xoldor.
Mashshotan qazo bezamish xolu xattini,
Beixtiyorliqda manga bormu ixtiyor?
Miskin Navoiy xoli labing ko’rsa, jon berur,
Boqsang ne bo’ldi surati holig’a, ey, nigor?
​
​
* * *
Ey, mug’anniy, yor bazmida navo soz aylasang,
Ey, mug’anniy, yor bazmida navo soz aylasang,
Jon fidong o’lsun g’amim sharhidin og’oz aylasang.
Uddek kuymakligim sharh et lisoni hol ila,
Nag’mada udung lisonin sehripardoz aylasang.
O’zga olamdin xabar deb bizni tirguzdung ne tong,
Bu risolat birla gar izhori i’joz aylasang.
Rozim ar sozing lisonidin ba’id ul-fahm esa,
Anga ruhafzo unungni dog’i hamroz aylasang.
Otlanib, boshimni raxshingning ayog’i ostig’a,
Tig’ birla solg’udek masti sarandoz aylasang.
Parda yop roz uzrau doxil bo’l ushbu bazm aro
Kim, erur xorij agar beparda pardoz aylasang.
Chekmading lahne Navoiy ko’nglun istab, ayb emas,
Anglab o’zungni, navo ahlig’a shahnoz aylasang.
​
​
* * *
La’ling, ayo, ne ajab rangindur,
​
La’ling, ayo, ne ajab rangindur,
So’zi aning ne balo shirindur.
Ham qoshing taqvovu toatqa balo,
Ham ko’zung ofati aqlu dindur.
Hulla ichra badaningkim ko’rinur,
Go’yo gulbarg aro nasrindur.
Qatlu tirguzmak erur oyining,
Olloh- Olloh, sanga ne oyindur?!
Soqiyo, hajrida tutqil manga may—
Kim, bu sudin o’tuma taskindur.
Mayu vasl ahliki bu davr ichra,
Bizga xunobi jigar ta’yindur.
Hajring ayyomi Navoiy tinmas,
Bir ko’runub anga ko’nglin tindur.
​
​
* * *
Nozaninlar benavolarg’a tarahhum aylangiz,
​
Nozaninlar benavolarg’a tarahhum aylangiz,
Lutf agar yo’qtur, g’azab birla takallum aylangiz.
Gah biyik, gah past giryon ko’rsangiz ushshoqni,
Fosh kulmassiz, nihon bore tabassum aylangiz.
Hajr zulmidin qotiq holimni, ey jonu ko’ngul,
Bildingiz, yor ollida borib tazallum aylangiz.
Ey balovu dard, o’tlar xud solibsiz jonima,
Lek siz ham gah- gah ul o’ttin tavahhum aylangiz.
Qon agar yutsam qarorib axtarim, ey xattu xol,
Siz mayi la’li bila bore tana’um aylangiz.
Biz fano tufrog’i bo’lduk dayr aro, ey ahli zuhd,
Xonaqah sahnida siz bahsi taqaddum aylangiz.
Ey mug’anniylar, Navoiy mast edi— kech uyg’onur,
Ani uyg’otmoqqa bir dilkash tarannum aylangiz.
​
​
* * *
Xolu xating xayolidin, ey sarvi gul’uzor,
​
Xolu xating xayolidin, ey sarvi gul’uzor,
Gohi ko’zumga xol tushubdur, gahi g’ubor.
Yuzungda xol safhada tomg’on kabi qaro,
Xoling malohati tuz erurkim qaroda bor.
Jonimni o’rtagan yuzu xolingni bilmasang,
O’t shu’lasida ayla gumon bir o’chuq sharor.
Bilmon, ko’ngulda xollaringning xayolidur,
YO kipriging tikanlarin aylabsen ustivor.
Har dam ko’ngul haloku ko’zum tiyra bo’lmog’in
Bilgay birovki, yora erur sho’xu xoldor.
Mashshotayi qazo bezamish xolu xattini,
Beixtiyorlikda manga bormu ixtiyor?
Miskin Navoiy xoli labing ko’rsa jon berur,
Boqsang ne bo’ldi surati holig’a, ey nigor?
​
* * *
O’zga bo’ldi yoru mehri manga boqiydur hanuz...
​
O’zga bo’ldi yoru mehri manga boqiydur hanuz,
Notavon ko’nglumda ul oy ishtiyoqidur hanuz.
Garchi o’zga yor istar xotirim, bordur valek,
Jon anga manzil, ko’ngul oning visoqidur hanuz.
G’ayr ishqi ko’nglum evinda nechuk qilg’ay nuzul,
Kim xayoli maskani ko’zim ravoqidur hanuz.
Ishq ila may tarkin, ey nosiq, ne nav’ aylay qabul,
Kim ko’ngulga orzu ul turfa soqiydur hanuz.
Furqat o’ti dofii dog’ o’rtamakdur demakim,
O’rtagan jonim ul oy dog’i firoqidur hanuz.
Charx yolg’uz qilmadi Farhod qonin lolazor,
Lola qonin to’kkuchi oning nifoqidur hanuz.
Ey Navoiy, garchi meni mehrsiz der erdi yor,
O’zga bo’ldi yoru mehri menda boqiydur hanuz.
​
* * *
YO rab, ul yuzni dame ko’zumga pinhon aylama...
​
YO rab, ul yuzni dame ko’zumga pinhon aylama,
YO ko’zimni ondin o’zga yuzga hayron aylama.
Chehrasiga mezbon o’lsun ko’zum, ul chehrani
Ko’zlarim uyidin o’zga uyga mehmon aylama.
Ochmayin zulfi parishon ko’ngluma chektirma oh,
Yetmayin ohim yeli zulfin parishon aylama.
Jonima la’lidin o’zga la’ldin berma hayot,
La’lig’a jonimdin o’zga jonni qurbon aylama.
Boshima ko’yidin o’zga ko’yni qilma vatan,
Ko’yida boshimdin o’zga boshni g’alton aylama.
Ey ko’ngul, davr ahlidin ming yilchiliq yo’l go’sha tut,
YO alardin yetsa yuz ming g’ussa afg’on aylama.
Istasang, ey gul, Navoiydek xush ilhom bulbule,
G’unchadek ko’nglin malomat xoridin qon aylama.
​
Ey yuzung gulbargiga oshuftau hayron sabo
Ey yuzung gulbargiga oshuftau hayron sabo,                                                 Telbalardek gulshani koʼyungda sargardon sabo.                                            Qoʼpmogʼi mumkin emastur, balki tebranmakligi,                                             Topmasa jonbaxsh laʼling nuktasidan jon sabo.                                                    Sunbuli zulfin agar oshufta qilmaydur, nedur,                                                            Kim, shabistongʼa esar har dam abirafshon sabo.                                                                                                                                                                      Pora-pora jism aro ohim netib qolgʼay nihon.                                                          Boʼlmoq imkon yoʼq xasu xoshok aro pinhon sabo.                                                          Yordin keldi sabo kech kelmakin aylarga fosh,                                                                             Koʼnglum ichra tez qildi shuʼlai hijron sabo.                                                                             Notavonlar ohi ul gul koʼyida har subhidam,                                                          Oʼyladurkim, gulsiton ichra esar har yon sabo.                                                          Subh chun esti sabo, ichkil qadahkim, boʼlmogʼung                                                          Senu koʼp esturgusi bu bogʼ aro davron sabo.                                                          Lolaruxlar ahdining mahkamligi mumkin emas,                                                          Sobit oʼlmoq lahzai bir yerda ne imkon sabo.                                                                             Tong emas, solsa Navoiy ohi koʼyungda girev,                                                          Chun guliston sayrida zohir qilur afgʼon sabo
​
Boshqa g'azallar:
Ey yuzung gulbargiga  
La'ling ul o‘tki
l parivashkim..
Bordi rahm aylamay
Ey yuzung gulbargiga oshuftau hayron sabo, 
Telbalardek gulshani ko‘yungda sargardon sabo. 
Qo‘pmog‘i mumkin emastur, balki tebranmakligi,
Topmasa jonbaxsh la'ling nuktasidan jon sabo. 
Sunbuli zulfin agar oshufta qilmaydur, nedur, 
Kim, shabistong‘a esar har dam abirafshon sabo. 
Pora-pora jism aro ohim netib qolg‘ay nihon. 
Bo‘lmoq imkon yo‘q xasu xoshok aro pinhon sabo. 
Yordin keldi sabo kech kelmakin aylarga fosh, 
Ko‘nglum ichra tez qildi shu'lai hijron sabo. 
Notavonlar ohi ul gul ko‘yida har subhidam, 
O‘yladurkim, gulsiton ichra esar har yon sabo. 
Subh chun esti sabo, ichkil qadahkim, bo‘lmog‘ung 
Senu ko‘p esturgusi bu bog‘ aro davron sabo.
 Lolaruxlar ahdining mahkamligi mumkin emas, 
Sobit o‘lmoq lahzai bir yerda ne imkon sabo. 
Tong emas, solsa Navoiy ohi ko‘yungda girev, 
Chun guliston sayrida zohir qilur afg‘on sabo,
La'ling ul o‘tki, ko‘ngul mijmar ango, 
Yo ko‘ngul durju labing gavhar ango. 
G‘amidin oyru emonkim, tutmish 
Uns bu xotiri g‘amparvar ango. 
Zordur telba ko‘ngulkim, ko‘runur 
Har dam ul huri pari paykar ango. 
Qon ko‘nguldin ne ajab turmasakim, 
Kirpiking har dam urar nishtar ango, 
Hajr o‘tidin tanim ul nav' kuyar, 
Kim erur ostida kul bistar ango. 
Hajridin holim erur andoqkim, 
Bo‘lmog‘oy ko‘rmagucha bovar ango. 
Dahr xush gulshan erur, paylaykim, 
Yo‘q vafo gullaridin zevar ango. 
Jon olurda gami hajr, ey soqiy, 
Choradur boda bila sog‘ar ango. 
Yuzi vasfiga Navoiy tushmish, Bargi gu
ldin yasangiz daftar ango.
Ul parivashkim, bo‘lubmen zoru sargardon ango, 
Ishqidin olam menga hayronu men hayron ango. 
O‘qlaringdin dam-badam taskin topar ko‘nglum o‘ti, 
Bordurur bir qatra suv go‘yoki har paykon ango.
Bir dilovardur ko‘ngulkim g‘am sipohi qalbida, 
Ohi novak toza dog‘idur qizil qalqon ango. 
Novakining parru paykonida rangin tuz erur, 
Yoki ko‘nglumdin chu parron o‘tti yuqmish qon ango. 
Nomai shavqum ne nav' ul oyga stgay chunki, men 
El otin o‘qur hasaddin yozmadim unvon ango. 
Xizr xattingning ajab yo‘q sabzu xurram bo‘lmog‘i, 
Lab-balab chunkim berur suv chashmai hayvon ango. 
Ey xusho, mug‘ ko‘yikim rif'at bila ziynatda bor, 
Mehr anga bir shamsau ko‘k toqidur anvon ango. 
Istamish buloul vafo guldin magarkim joladin, 
Bag‘ri qotmish gunchaning baskim erur xandon ango». 
Qilmamish jonin fido jononga yetmas der emish, 
Ey Navoiy, ushbu so‘z birla fido yuz jon ango.
Bordi rahm aylamay ul kofiri xudroy mango, 
Gar tarahhum qilibon qaytmasa, voy mango. 
Nechuk o‘lmayki, borur vaqtda ul umri aziz, 
Borcha bila ko‘rushib qilmadi parvoy mango. 
Tiyradurmenki, parishon bo‘lubon vasl kunin, 
Shomi hajr ayladi ul zulfi sumansoy mango, 
Mastu ovora ko‘ngul ittiyu rahm etmadi ul, 
Bodapaymoy demay, bodiya paymoy mango, 
Yo‘q so‘zim charx ila, vah, qildi chu shabgir baland, 
Ro‘zg‘or etti qaro hajridin ul oy mango, 
Soqiyo, sofi tarab ahli visol ichsunlar, 
Hajr zindonida tutsang‘ bas erur loy mango, 
Hur zohidqa, Navoiy, ikki dunyodau ul 
Buti xudroyi demay, sho‘xi xudoroy mango.
​
Lablaringdin garchi..
Har gadokim..
To seningdek
Necha bagʻrim
Lablaringdin garchi qon yutmoq damo-damdur mango, 
Gar dame jomi visoling yiqsa, ne gamdur mango. 
Pand eshitmay, ko‘rub oii, yuz baloga uchradim, 
Ko‘zlarim chiqsunki, yuz muncha sazo kamdur mango. 
Qofi shavqum sharhini tahrir qildim, vah, ne sud, 
Kim anga irsol uchui semurg‘ mahramdur mango. 
Yorkim mundoq nihondur ko‘adpiu men telbamen, 
Kim degaykim, pashsha bo‘lg‘op nasli odamdur mango. 
Qora chirmab, yosh to‘kub, afg‘on qilurmen xomadek, 
Etkali nolon ko‘ngul bu nav'i motamdur mango. 
O‘zga yuzga boqma deb, bir-bir ko‘zumg‘a bosti muhr, 
Iynak-iynak har qaro bir naqpga xotamdur mango. 
Dahr aro tushkon havodis o‘tidin mone' emas, 
Ko‘z yoshimdin garchi ko‘z tushkuncha bir namdur mango. 
Soqiyo, jomi jahonbin tutki, andin kashf etay, 
Kim ko‘p psh bu korgah vaz'ida mubhamdur mango. 
Dilbari ollida Majnun naqdi jon sarf etmadi, 
Ei Navoiy, ishq atvori musallamdur mango.
Har gadokim boʻryoyi faqr erur kisvat anga, 
Saltanat zarbaftidin hojat emas xilʼat anga. 
Kim fano tufrogʻigʻa yotib qoʻyar tosh uzra bosh, 
Taxt uza ermas muzahhab muttako hojat anga. 
Shah yurub olam ochar, darvesh olamdin qochar, 
Ham oʻzung insof bergilkim, bu ne nisbat anga. 
Har ne shah maqsudidur — darveshning mardudidur, 
Koʻr, nedur himmat munga, ne navʼ erur holat anga. 
Faqr koʻyi tufrogʻin shah mulkiga bermas faqir, 
Mulk, koʻrkim, teng emas tufrogʻ ila qiymat anga, 
Shah sipah cheksa, faqir ahvoligʻa yetmas futur, 
Bu vale chekkach nafas, barbod oʻlur hashmat anga,
Shoh emastur bir nafas osuda doʻzax vahmidin, 
Ey xusho darveshkim, mardud erur jannat anga. 
Shahgʻa sidq ahli damidin mashʼali davlat yorur, 
Mehrdekkim subh anfosi ochar talʼat anga.  
Shohgʻa shahligʻ musallamdur, agar boʻlgʻay mudom, 
Shohligʻ tarkin qilib, darvesh oʻlur niyat anga. 
Mumkin ermas shahlar ichra boʻyla niyatligʻ, magar 
Shohi Gʻoziykim, muyassar boʻldi bu davlat anga. 
Shohlar darveshsho darveshlar shohikp, bor 
Shohligʻ surat anga, darveshlik siyrat anga, 
To shahu darvesh boʻlgʻay aylagil, yo rab, ayop, 
Shohdin xizmat anga, darveshdin himmat anga. 
Gar Navoiy soʻz uzatti faqrdin ermas demang, 
Boʻlmagʻuncha hukm shahdin qayda bu jurʼat anga?
To seningdek qotili xunxoraye bordur manga, 
Billah, ar oʻlmakdin oʻzga choraye bordur manga! 
Noʻshi jon har bodakim ahbob ila noʻsh aylading, 
Garchi hargiz demading ovoraye bordur manga. 
Vasling iqboliyu men, hayhot, basdur bu sharaf, 
Kim yiroqdin davlati nazzoraye bordur manga. 
Deb emish har kimda bor zaxme, otay marham bir oʻq, 
Shukr erurkim, har sari moʻ yoraye bordur manga. 
Bordi ul xurshidu ashkim oqti, vah, toleʼ koʻrung, 
Kim ne yangligʻ axtari sayyoraye bordur manga. 
Sabr soldim koʻnglima vasling tilab, vah, bot kelib 
Turfa koʻrkim, shisha ichra xoraye bordur manga. 
Dema koʻp, ey nafskim, dunyo arusin aqd qil, 
Uyda baʼzidek sogʻin makkoraye bordur manga. 
Dev urub ishqi majoziy ichra majnun aylagan, 
Yova der, bukim pariruxsoraye bordur manga. 
En Navoiy, kuymagimni qilmagʻaysan manʼ, agar 
Jon aro bilsang ne otashporaye bordur manga.
Necha bagʻrim toʻlsa qon, boqmas dame dildor anga, 
Bir yuguruk tifl erur kirpiklarim ichinda yosh, 
Kim yiqilib, sanchilibtur har tarafdin xor anga, 
Nomam eltur qush agar mazmunin aytib qilsa sharh, 
Sochqay oʻt qaqnus kibi ming chok oʻlub minqor anga. 
Laʼling ollida chekar el jonini olgʻach koʻzung, 
Bah, ne sharbatdur labingkim, jon berur bomor ango. 
Aql evi sori inonin boshlamoq, nosih ne sud, 
Telbakim, dasht uzra markabdur buzuq devor anga. 
Tortasen isyon yukin, xam qil qadnng toatgʻakim, 
Yuk ogʻir boʻlsa, rukuʼ ul dam boʻlur nochor anga. 
Umr gʻaflat uyqusi birla tilarsen kechsa, oh, - 
Koʻz yumub-ochquncha kimning eʼtimodi bor anga? 
Men xud oʻldum, ey sabo, koʻnglumni koʻrmang koʻyida, 
Chiqma andin, deb nasihat qilgʻasen zinhor anga. 
Zor jismim tushgali hajr oʻtidin gʻam changgiga, 
Ey Navoiy, oʻxshashur ham ud anga, ham tor anga.
​